 “Ik kan er gewoon niet tegen als ik een fout maak.” Wanhopig keek ze me aan. Haar perfectionisme bracht haar veel goeds: een goede opleiding en dito carrière, een mooi huis en een actief sociaal leven. Toch was ze niet gelukkig. ’s Nachts kon ze niet slapen van de gedachten die maar door en door gingen. Overdag voelde ze zich opgejaagd en kon ze niet tot rust komen. Ze was altijd al wat zwaar op de hand geweest, niet echt depressief, maar gewoon, een zorgenpietje. En de laatste tijd werd dat steeds erger. Was het de overgang? Of was ze misschien echt depressief? Er moest iets gebeuren, maar wat… Zoveel ballen in de lucht Vrouwen kunnen veel aan. Studeren, werken, sporten, vriendinnen, leuke man en kinderen. O ja, en dan ook nog zichzelf. Perfectionistische vrouwen leggen de lat extra hoog. Vooral voor zichzelf. Dat gaat een tijd goed en levert ook echt iets op. Maar op de lange duur kan deze drang tot controle en foutloosheid leiden tot depressiviteit en angstgevoelens. De onrealistisch hoge eisen waaraan zij moet voldoen, brengen haar succes en een gevoel van ertoe doen. Maar er schuilt een groot gevaar in, wanneer het een keer niet zo florissant verloopt.  Het gaat prima, totdat het fout gaat Het gevoel dat de grond onder je voeten vandaan zakt als je erachter komt dat je een belangrijke afspraak vergeten bent. Het kritische gesprek in je hoofd dat daarop volgt. Het gevoel dat je het nu helemaal verbruid hebt en dat je de volgende keer nog beter je best moet doen. Je bouwt extra controlestapjes in om te voorkomen dat dit je ooit weer overkomt. En dat perfectionisme leidt er al snel toe, dat je helemaal geen fouten meer mag maken van jezelf. En áls het dan een keer mis gaat, raak je in paniek en heb je het gevoel de controle helemaal kwijt te raken. Gevoelens van depressiviteit kunnen de overhand nemen en je kunt zelfs paniekaanvallen krijgen, die je helemaal het gevoel geven dat er iets goed mis is met je. Positief perfectionisme In 2021 is door Martin Smith en zijn collega’s (Smith e.a., 2021) een studie gedaan naar het verband tussen perfectionisme en depressieve gevoelens. Dit was nog niet eerder op deze manier onderzocht. Uit de studie blijkt, dat er een verschil is tussen zogenoemd positief en negatief perfectionisme. Positief perfectionisme, of streberigheid zoals wij dat noemen, is gebaseerd in een gezond en krachtig zelfbeeld. Er is een gezond vertrouwen in het eigen kunnen. Personen met dit gezonde perfectionisme weten van zichzelf wat ze kunnen. Zij verwachten succesvol en productief te zijn. Dit resulteert ook in succes. Je zou kunnen zeggen dat zij niet zoveel last hebben van innerlijke saboteurs of innerlijke critici. Het perfectionisme steunt hen in hun drive om de beste te zijn, maar ze kunnen er prima mee omgaan als een ander hen voorbijstreeft. Ze raken niet in paniek, maar worden er eerder door gestimuleerd. Zij hebben een winnaarsmentaliteit. Negatief perfectionisme Er zijn ook mensen bij wie het perfectionisme een negatief effect heeft. Deze mensen zijn in aanleg al wat zorgelijker afgesteld. Dit negatief perfectionisme heeft tot doel om te voorkomen dat ze een fout maken. Gaat er toch iets mis, dan internaliseren zij dat meteen als een totaal falen van hen als persoon. Het leidt tot gevoelens van waardeloos zijn, onzekerheid en angst om buiten hun comfortzone te treden. Zij trekken zich steeds terug in zichzelf en gaan sociale interacties, waar ze door de mand kunnen vallen, uit de weg. Uit ander onderzoek weten we, dat het mijden van sociale interacties op den duur leidt tot depressieve gevoelens, en voilá, de cirkel is rond. Want depressieve gevoelens zetten deze mensen juist aan om nóg harder hun best te doen, nog strenger voor zichzelf te zijn. En daarmee zetten zij de volgende val voor zichzelf; niet voldoen aan die superhoge verwachtingen, bevestigt hen in hun negatieve zelfbeeld.  De cirkel doorbroken Hoe doorbreek je deze wrede cirkel, waar een obsessie met perfectionisme leidt tot depressieve symptomen, die op hun beurt weer leiden tot een laag gevoel van eigenwaarde en een hoge mate van hulpeloosheid? Leer je innerlijke criticus kennen Allereerst is het belangrijk om de innerlijke zelfkritiek te reduceren. Leer de stem van jouw innerlijke criticus kennen. Een manier om dat te doen, is om eens een paar dagen alle negatieve gedachten die je over jezelf hebt op te schrijven, alsof iemand anders ze zegt. Dus: ‘Mijn innerlijke criticus zegt, dat ik minder moet snoepen omdat ik anders een vet varken word.’ Of: ‘Mijn innerlijke criticus zegt, dat het toch nooit iets met mij zal worden, omdat ik een slappeling ben.’ Door deze gedachten op te schrijven alsof ze door iemand anders gedacht worden, komt er al een klein beetje ruimte en kun je na verloop van tijd steeds een beetje meer afstand van die gedachten nemen. Je innerlijke criticus mag er dan anders over denken, maar hij heeft echt niet altijd gelijk! De kracht van zelfcompassie Een andere belangrijke stap is, om vriendelijker met jezelf om te gaan door het beoefenen van zelfcompassie. Je kunt dit oefenen door iedere dag voordat je opstaat even stil te staan bij jezelf. Terwijl je nog in je bed ligt en wakker aan het worden bent, leg je je hand op je hart en zeg je tegen jezelf: ‘Jij bent belangrijk, jij mag er zijn, jij bent waardevol.’ Herhaal dit dagelijks zo vaak je wilt, maar in ieder geval ’s avonds voor het slapen gaan. Laat je innerlijke criticus maar pruttelen en doe het stoïcijns, houd het twee weken vol en kijk wat het met je doet. 'Zelfvertrouwen krijg je niet door nooit fouten te maken. Psychotherapie helpt je verder Dit zijn eerste stappen uit de destructieve cirkel van onzekerheid, zelfkritiek, perfectionisme en depressieve gevoelens. Om de onderliggende oorzaken van de kwetsbaarheid voor depressieve gevoelens aan te pakken, zal psychotherapie nodig zijn. De depressie dient behandeld te worden, terwijl je tegelijkertijd gezonde en ondersteunende gewoonten moet aanleren.  Met de vrouw uit de inleiding is het helemaal goed gekomen. In het begeleidingstraject leerde ze, wat de bron was van haar negatieve perfectionisme en heelden we de oude wonden. Ze leerde hoe ze zichzelf kon kalmeren als er dingen gebeurden buiten haar controle. Ze leerde omgaan met haar angst voor afwijzing. En ze leerde haar innerlijke criticus hoe hij haar kon steunen in plaats van haar steeds af te branden. Zelfs haar man viel het op en de romantiek keerde terug in hun relatie. In mijn praktijk heb ik al veel mensen succesvol behandeld bij het veranderen van hun negatieve perfectionisme naar een ondersteunende en positieve vibe, die hen helpt geloven in hun eigen kunnen. Wil jij dat ook? Vul dan het contactformulier in of bel me voor een gratis kennismakingsgesprek.
0 Opmerkingen
Je opmerking wordt geplaatst nadat deze is goedgekeurd.
Laat een antwoord achter. |
